آشنایی بهتر با بیماری آندومتریوز زنان

آندومتریوز یک بیماری شایع در بین زنان محسوب می شود که بافت رحم آنها در مکانی غیر از رحم رشد می کند که این بیماری با درد شدید در ناحیه شکم همراه است.

بیماری آندومتریوز زنان چیست؟

آندومتریوز رشد بافتی است که به طور معمول در آستر رحم (آندومتر) در مکانی خارج از حفره رحم یافت می شود . این بیماری در تخمدان ها، سطح رحم ، روی روده و داخل یا روی سایر اندام ها رخ می دهد . با تغییر سطح هورمون در طول دوره قاعدگی ، بافت ممکن است رشد کرده و تجزیه شود و منجر به ایجاد درد و ایجاد زخم نهایی شود. بیش از 5.5 میلیون زن علائم آندومتریوز دارند.

علائم آندومتریوز

شایع ترین علائم آندومتریوز درد است که قبل ، حین و یا بعد از عادت ماهانه رخ می دهد . این درد می تواند در حین مقاربت جنسی ، حین ادرار یا حین مدفوع کردن اتفاق بیافتد . برخی زنان درد شدید و عاجزکننده دارند . حتی می تواند سبب درد مزمن در ناحیه پایین کمر یا لگن نیز شود . سایر زنان نیز علائم خفیف دارند و یا بدون هیچ گونه علائم هستند.

آندومتریوز یا درد قاعدگی؟

بیشتر زنان می گویند که در هنگام عادت ماهانه درد خفیفی دارند که داروهای بدون نسخه می تواند دردشان را تسکین دهد . اگر درد قاعدگی تان مداوم و به حدی شدید است که در فعالیت های عادی تان مداخله دارد و بیش از دو روز طول می کشد با پزشکتان مشورت کنید.

آندومتریوز در نوجوانان

آندومتریوز در نوجوانان می تواند به محض اولین قاعدگی شان شروع شود . در نوجوانان اگر درد عادت ماهانه شدیدی وجود دارد که در فعالیت های عادی شان مداخله می کند مهم است تا با پزشک مشورت کنید . داروهای مسکن بدون نسخه و یادداشت دقیق علائم می تواند اولین قدم برای مدیریت باشد . درمان برای نوجوانان و بزرگسالان یکسان است.

ناباروری آندومتریوز

ناباروری می تواند اولین علامت آندومتریوز در زنان باشد . حدود 30 تا 40 درصد زنان مبتلا به آندومتریوز برای باردار شدنمشکل دارند . دلیل این مشکل کاملا مشخص نیست و زخم دستگاه تولید مثل می تواند در این امر نقش داشته باشد . فاکتورهای هورمونی نیز می توانند دخیل باشند . خوشبختانه، درمان برای غلبه بر ناباروری در بسیاری از زنان کارساز بوده است.

آندومتریوز یا فیبروز رحمی ؟

درد شدید عادت ماهانه می تواند در اثر شرایط دیگری همچون تومورهای فیبروئیدی باشد . تومورهای فیبروئیدی رشد غیر سرطانی بافت ماهیچه ای رحم هستند . آن ها ممکن است که سبب خونریزی بیشتر از حد عادی و درد بیشتری در قاعدگی باشند . هم آندومتریوز و هم انواع فیبروم می توانند سبب درد در زمان های دیگر از ماه هم شوند.

چه چیزی سبب آندومتریوز می شود؟

چنانچه گفته ایم دلیل این که چرا آندومتریوز به وجود می آید کاملا کشف نشده است . به نظر می رسد علائم ارثی و برخی نقاط سلول های آندومتر خارج از رحم که در بدو تولد وجود داشتند در این امر نقش داشته باشند.

همچنین ممکن است که سلول های آندومتر در حین خونریزی عادت ماهانه ، جراحی و یا از طریق جریان خون به نقاط غیرعادی حرکت کنند . فاکتورهای ایمنی شناسی نیز می توانند دخیل باشند زیرا نقص در سیستم ایمنی می تواند سبب ناکارآمدی برای از بین بردن سلول های آندومتر که در جای اشتباه قرار گرفته اند شود.

چه کسی در خطر ابتلا به آندومتریوز قرار دارد ؟

عوامل خطر برای آندومتریوز گوناگون هستند . این بیماری شیوع بیش تری دارد ، بخصوص در بین زنانی که :

در دهه 30 یا 40 سالگی هستند.
تا به حال زایمان نکردند.
عادت ماهانه شان بیشتر از 7 روز طول می کشد.
اولین بار قبل از 12 سالگی پریود شدند.
دوره عادت ماهانه کوتاهی دارند ( کم تر از 28 روز ).
سابقه خانوادگی این بیماری در خواهر و یا مادرشان را دارند.

تشخیص آندومتریوز : علائم ردیابی

یادداشت برداری از علائمتان می تواند به پزشک کمک کند تا تعیین کند که آندومتریوز دارید یا نه . وقتی می خواهید علائم آندومتریوز را ردیابی کنید ، موارد زیر را بنویسید :

شدت درد
زمانی که درد اتفاق می افتد
مدت زمان درد
هر تغییری مثل بدتر شدن درد
درد درحال آمیزش ، ادرار کردن یا دفع مدفوع
دردی که فعالیت های روزانه تان را مختل می کند.

تشخیص آندومتریوز : تست لگن

تست لگن به پزشکتان در تشخیص هرچیز غیر عادی در تخمدان هایتان، گردنه یا رحمتان کمک می کند . این تست بعضی اوقات می تواند توده ، جراحات یا کیست هایی که به خاطر آندومتریوز هستند را مشخص کند . تست لگن ، گاهی اوقات می تواند شرایط دیگری که می تواند سبب علائم مشابه شوند را نیز تشخیص دهد.

تشخیص آندومتریوز : عکس برداری از لگن

با این که مطالعه عکس برداری نمی تواند تشخیص وجود آندومتریوز را ثابت کند، اما از فراصوت ، سی تی اسکن یا ام آر آی به این دلیل که می توانند مناطق وسیع تری از آندومتریوز یا کیست های مربوط به آن را مشخص کنند ، بعضا برای کمک به تشخیص آندومتریوز استفاده می شوند.

تشخیص آندومتریوز : لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی ، یک پروسه جراحی است که تنها راه قاطع تشخیص آندومتریوز می باشد . همانگونه که پیش از این در بخش سلامت نمناک گفتیم در این پروسه ، جراح داخل شکم و لگن را به وسیله ابزار مشاهده گر، از طریق برشی کوچک بازدید می کند . برای تایید تشخیص ، نمونه بافت کوچکی ( بیوپسی ) می تواند توسط پاتالوژیست برای آزمایش برداشته شود.

درمان درد آندومتریوز

دارو هایی مانند استامینوفن و داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن می توانند به تسکین درد کمک کنند اما این ها بر خود آندومتریوز تاثیری ندارند.

قرص های ضد بارداری برای آندومتریوز

مصرف دارو های ضدبارداری خوراکی برای کاهش میزان جریان قاعدگی می توانند اغلب درد همراه با علائم آندومتریوز را کاهش دهند و سیکل قاعدگی را کوتاه تر و سبک تر کنند . بعضی اوقات قرص ها به طور ادامه دار بدون وقفه برای یک دوره پریود مصرف می شوند.

درمان تنها با پروژسترون ( برخلاف ترکیب درمانی پروژسترون و استروژن ) می تواند تزریق و یا به صورت قرص استفاده شود. ممکن است علائم آندومتریوز با ادامه ندادن درمان بازگردند.

هورمون درمانی برای آندومتریوز

سایر درمان های هورمونی ، وضعیت هورمونی یائسگی را تقلید می کنند ، دوره های قاعدگی را از بین می برند و درد ناشی از آندومتریوز را کاهش می دهند. آگونیست های GnRH تولید هورمون های زنانه را متوقف می کنند.

لیست آگونیست های GnRH

لوپرولاید ( لوپرون)
نافارلین ( سینارل)
گوسرلین (زولادکس)

این آگونیست ها می توانند عوارض ناخوشایندی مثل گر گرفتگی ، خشکی واژن، تحلیل استخوان و تغییر رفتار را به همراه داشته باشند . دانازول ( دانوکرین ) داروی دیگری است که سطح استروژن را پایین می آورد و فعالیت هورمونی مردانه ضعیفی دارد . عوارض جانبی آن می تواند جوش ، رشد موهای صورت ، اضافه وزن ، کوچک شدن سایز سینه و تغییر در رفتار و صدا باشد.

درمان آندومتریوز :شکافتن

حین لاپاراسکوپی ، جراح می تواند مواد زائد یا زخم های آندومتریوز را از بین ببرد . بیشتر زنان بعد از این کار دردشان تسکین میابد اما عود علائم آندومتریوز یک سال بعد ، حدودا در 45 درصد از بانوان رخ می دهد . احتمال عود با گذر زمان بیشتر است . هورمون درمانی بعد از جراحی ممکن است احتمال برگشت علائم آندومتریوز را کاهش دهد.

درمان آندومتریوز :جراحی باز

موارد حاد آندومتریوز ممکن است نیاز به جراحی شکمی برای از بین بردن مواد زائد آندومتریوز یا حتی بیرون آوردن رحم را داشته باشند . در این موارد ممکن است کل یا قسمت هایی از تخمدان ها نیز از بین برود . حتی با برداشتن رحم و تخمدان ها ، آندومتریوز در 15 درصد از زنان قابل برگشت است.

باردار شدن با آندومتریوز:

جراحی لاپاراسکوپی برای از بین بردن مواد زائد ، می تواند به زنان مبتلا ، کمک کند تا باردار شوند . درمان هایی مثل لقاح مصنوعی نیز می توانند به غلبه بر ناباروری همراه با آندومتریوز کمک کنند.