در صورتی که والدین نقش اصلی خود را در تربیت فرزندشان بشناسند، می توانند یک انسان کامل را تحویل جامعه بدهند. گاهی آنها فراموش می کنند هدف از تنبیه اصلاح رفتار است نه نشان دادن برتری، بنابراین استفاده از تنبیه بدنی به شدت نفی می شود و در مقابل باید از شیوه های خلاقانه تشویق و تنبیه استفاده کرد
تنبیه چیست؟
بنابر دیدگاه بسیاری از روانشناسان تنبیه نوعی شوک جسمی و روحی است که به کودک می فهماند کارش اشتباه بوده، همچنین درباره عواقب کارش به او هشدار می دهد. این هشدارها انواع گوناگونی دارند که شامل؛ محروم کردن از گردش، نگاه خشم آلود، توبیخ، بی اعتنایی، مهمانی رفتن، تماشای تلویزیون، بازی کردن و در نهایت کتک زدن می شود.
در روانشناسی رفتارگرا هدف تنبیه را کاهش بار معنایی از طریق تقویت منفی معرفی کرده است و در نهایت این موضوع سبب خاموش شدن یک رفتار می شود. شاید خیلی شنیده باشید که تنبیه موقعیت خوبی در تربیت فرزندان ندارد و والدین از تنبیه منع شده اند اما باید دقت کرد که منظور از تنبیه در اینجا بار منفی ناشی از آن نیست، لذا توجه به این موضوع توسط والدین خالی از لطف نیست.
اهمیت تنبیه خلاقانه در مورد پرورش فرزندان در این قضیه مشخص خواهد شد و به والدین کمک می کند تا فرزند خود را متوجه رفتار اشتباهش کنند در نتیجه خطر جسمی یا روحی هم از او دور می ماند.
تنبیه فرزندان
خانواده ها بیشترین تاثیر را در شکل دهی رفتار و شخصیت کودک دارند، بنابراین اگر از همان ابتدا والدین الگوی تربیتی درستی برای پرورش کودک خود نداشته باشند، احتمال ایجاد ناهنجاری های جبران ناپذیری در نوجوانی یا جوانی فرزندشان وجود دارد.
یکی از مهمترین عواملی که می تواند در اصول تربیتی کودک تاثیرگذار باشد تنبیه کردن است، یعنی با انجام کار نادرست توسط کودک باید به گونه ای او را آگاه کنیم، استفاده از تنبیه خلاقانه در مورد این قضیه به تنبیه بدنی بسیار مهم است. تنبیه کودک مخالفان و موافقان زیادی دارد، در نگاه اول تنبیه بار منفی بالایی دارد ولی باید توجه داشت کودک باید بداند رفتار بد او پیامد دارد و نمی تواند رفتارش را ادامه دهد بدون اینکه واکنشی از جانب اطرافیان یا شما دریافت کند.
در ادامه به این موضوع می پردازیم که استفاده از تنبیه در نقش تهدید نه تنها تاثیر منفی ندارد بلکه می تواند تاثیرات مثبت را هم بر تربیت کودک نشان دهد و خیلی از جاها از آن به عنوان اثر مثبت یاد می شود.
تنبیه خلاقانه کودک:
والدین باید استفاده از روش های تنبیه خلاقانه به جای تنبیه سخت‌گیرانه و خشن جایگزین کنند، از ایده هایی استفاده کنید تا کودک اهمیت مواردی که برای شما ارزش دارند را درک کند و بیاموزد که نباید آنها را بار دیگر زیر پا بگذارد.
استفاده از مجازات یا عواقب خلاقانه برای تنبیه کودک و پیشگیری از تکرار رفتار بد، به کودک این امکان را می دهد تا از اشتباهات خود درس بگیرد و مجدد آنها را تکرار نکند و بدون احساس ترس از آسیب و حقارت در مسیر درست رشد حرکت کند. در ادامه به ایده هایی می پردازیم که می توانید با استفاده از آنها کودک سرکش خود را آرام کنید:
ایده نوآورانه و خلاقانه تنبیه برای کودکان
۱) استفاده از تنبیه ورزشی:
می توانید کودک خود را وادار به ورزش کنید، این موضوع یک تنبیه کارآمد محسوب می شود، البته باید در نظر داشته باشید نباید در جمع این کار انجام دهید. هنگامی که تنها بودید، بعد از توضیح رفتار اشتباهش و تاکید به رفتار درست، به او بگویید باید چند حرکت ورزشی انجام دهد.
استفاده از حرکات شدید که به ماهیچه آسیب وارد می کند ممنوع است، در این مورد می تواند از طناب زدن، دراز نشست، پلانک استفاده کند. با اجرای این تنبیه علاوه بر اینکه به کودک آموزش می دهید رفتارش اشتباه بوده، او را به ورزش کردن عادت می دهید در نتیجه هم روح و هم جسم او را پرورش داده اید.
۲) منع بازی با وسایل:
هنگامی که کودک شما وسایلش را مرتب نمی کند، یکی از روش های مهم جهت آموختن نظم می تواند مخفی کردن اسباب بازی هایش باشد. بعد از اینکه وسایل کودک را مخفیانه از دسترسش خارج کردید، به او اطلاع دهید تا زمانی که اتاق خود را مرتب نکرده، نمی تواند از وسایلش استفاده کند و یا حق بازی ندارد.
۳) بی اعتنایی:
کودکان به شدت به توجه نیاز دارند، به همین جهت با حرکات، رفتار و صحبت دائما سعی می کنند توجه والدین خود را جلب کنند. گاهی این رفتارهایی که جهت جلب توجه انجام می شوند، مثبت هستند نیاز به تقویت دارند، در مقابل گاهی نیز منفی هستند و والدین باید با بی توجهی از کنار آنها رد شوند.
با توجه به توضیحاتی که ارائه شد بی اعتنایی و کم توجهی یکی از خفیف ترین درجات تنبیه هستند که در مقابل رفتارهای منفی کودک نمود پیدا می کنند. هنگامی که والدین این رفتار را ادامه دهند و ناهنجاری های کودک بعد از مدتی بدون تقویت بمانند، رفتار منفی خود به خود کاهش می یابد، کودک متوجه اشتباهش می شود و به خاطر انجام آن عذرخواهی می کند.
بعد از معذرت خواهی باید آن را پذیرفت و به خاطر درک درستی که کودک به دست آورده برایش هدیه تهیه کرد. نکته ای که در این زمینه باید به آن توجه کرد این است که والدین نباید برای هر رفتار جزئی این راهکار را در پیش بگیرند، در این صورت برای کودک عادی سازی اتفاق می افتد و این روش اثر خود را از دست می دهد.
لیست ایده های خلاقانه مجازات برای فرزندان
۴) شیشه تنبیه:
با کودکتان گفتوگو کنید با همدگیر لیستی از تنبیه های خلاقانه تهیه کنید، سپس هر کدام را رو یک برگه بنویسید و درون یک شیشه بریزید. هنگامی که کودک رفتار اشتباهی را انجام داد از خودش بخواهید یک برگه را از شیشه خارج کند و هر کاری که نوشته شده را انجام دهد.
این روش به کودک می آموزد که باید از وقت خود بهترین استفاده را کند همچنین چیزهای جدید نیز یاد می گیرد. از جمله مجازات هایی که می توانید در نظر بگیرید؛ بیرون بردن زباله ها، تا کردن لباس های شسته شده، کندن علف های هرز از باغچه، مرتب کردن، جمع کردن ظروف و... می باشد.
۵) تغییر زمان خواب:
یکی از مسائل مهم در اصول تربیتی کودک زمان خواب اوست. کودکان برای داشتن زمان بیشتر بازی در مقابل خوابیدن مقاومت می کنند، بنابراین یکی از تنبیه های مفید برای جلوگیری از تکرار رفتارهای غلط کودک می تواند جلو انداختن زمان خواب او باشد. با این تنبیه زمان بازی کودک کاهش می یابد. گاهی نیز برای تشویق مثبت می توانید زمان خواب او را اندکی عقب اندازید تا کمی بیشتر بازی کند.
۶) تعیین زمان:
در صورتی که کودک برای انجام کاری محدودیت زمانی داشت مثلا مرتب کردن اتاق یا انجام تکالیف می توانید از یک زمان سنج استفاده کنید. برای او زمان را مشخص کنید و با نشان دادن تایمر به او تاکید کنید باید کارش را در زمان مشخص انجام دهد. در صورتی که کودک کارش را درست انجام نداد یا سر موعد مقرر به تمام نرساند برای او تنبیه در نظر بگیرید مثلا او را از دیدن کارتون برای دو روز یا بازی کردن در پارک برای یک روز محروم کنید. همین موضوع سبب می شود او رفتارش را تصحیح کند و کارش را به موقع انجام دهد.
7) عوض کردن نقش ها:
حتما از بازی معکوس شدن نقش ها چیزی شنیده اید، با این تنبیه شما می توانید کودک را وادار کنید اموری که کسالت آور هستند را تجربه کند، مثلا ظرف ها را بشمارد، گردگیری کند، اتاق ها را مرتب کند، جارو بکشد، لباس بشوید و... در مقابل شما نقش کودک را بازی کنید. برای این بازی باید قوانین نیز تعیین کنید تا در صورت معکوس شدن نقش ها کودک نتواند از آن سوء استفاده کند. در این صورت کودک می تواند نقش شما را به خوبی درک کند و متوجه می شود چه انتظاراتی از او وجود دارد همچنین سختی هایی که شما متحمل می شوید را به خوبی احساس می کند.
