با مفهوم وسواس فکری و روش های درمان آن آشنا شوید

وسواس فکری چیست؟

خیلی از ما احتمالا وسواس داشته باشیم. این وسواس در ما، تا زمانی که به درجه افراطی، آزاردهنده و بیماری نرسد، نامِ اختلال به خودش نمی گیرد. با این حال اگر این مشکل درمان نشود می تواند به یک اختلال جدی بدل شود و اختلال های دیگر را دامن بزند. اما وسواس فکری چیست و چطور باید آن را درمان کرد؟

وسواس فکری و اعمال اجباری

وسواس فکری یا OCD (obsessive compulsive disorder) شکلی از اختلال روانی یا یک بیماری است که باعث می شود فکرهایی در ذهن یک فرد شکل بگیرد و او را مجبور به دست زدن به اعمال اجباری بکند.

چطور باید فهمید که کسی وسواس فکری دارد؟ با اینکه همه افراد کم و بیش وسواس هایی در زندگی دارند، اما اگر این افکار و اعمال بیش تر از یک ساعت در روز تجربه شود و یا اینکه آنقدر تکرار شود که کیفیت زندگی یک فرد را تحت تاثیر قرار دهد، نشانه ای از اختلال وسواس فکری-عملی است.

انواع وسواس فکری

این وسواس 4 نوع مختلف دارد؛ اما به طور کلی در 4 گروه اصلی جا می گیرد.

• بررسی کردن

در این نوع وسواس فرد ممکن است دائما همه وسایل و اتفاق های دور و برش را مورد بررسی قرار دهد؛ برای مثال فکرهایی در ذهنش نقش می بندد. مانندِ:«شیشه ماشین رو باز گذاشتم!»، «نکنه در رو نبستم!»، «فکر کنم زیر کتری رو روشن گذاشتم»، «کلید خونه رو برنداشتم» و… . او این افکار را به صورت بیمارگونه و افراطی تجربه می کند. چنین فردی حتی می تواند پا را از این هم فراتر بگذارد و دائما به این فکر کند که بیمار شده یا مشکلی جسمی برایش پیش آمده است.

• احساسِ آلودگی

بیمار دائما به آلوده بودن همه چیز فکر می کند، از آلوده بودن مواد غذایی گرفته، تا وسایل خانه، دیوارها، زمین و غیره. چنین فردی دائما در حال تمیز کردن چیزها، ضدعفونی کردن و شُستن است. او این آلودگی را به خودش هم نسبت می دهد و زمان زیادی را به حمام کردن می گذراند.

• ایجاد نظم و تقارن بخشیدن

این نوع از وسواس در افرادی دیده می شود که دائما در حال منظم کردن و ایجاد تقارن وسایل و محیطِ پیرامون شان هستند. آن ها هرچه ببینند را با نظم کنار هم خواهند چید. اگر این نظم وجود نداشته باشد، احساس ناراحتی پیدا می کنند.

• داشتن افکار مزاحم

این وسواس به شایعات و فکرهایی دامن می زد که فرد را رها نمی کنند. افکار مزاحم، می تواند شکل های خشونت باری نیز به خود بگیرد؛ مثلا آسیب زدن به خود و یا نگرانی درباره چیزهای بی مورد و کم اهمیت.

علائم وسواس فکری

• آگاهی نسبت به حرکات معمول بدن مثل بستن پلک ها، تنفس، لمس و غیره
• نگران بودن نسبت به صدمه دیدنِ خود و دیگران
• داشتن سوءظن و بدگمانی
• مشغول بودن به تمیز کردن به صورت مداوم
• داشتن عادت های اجباری ای همچون شمارش اشیاء، شمارش مراحل، ترس از لمس شدن، ترس از استفاده از توالت عمومی و غیره

وسواس فکری منجر به بروز چه اختلال های دیگری می شود؟

به باور روان شناس ها افراد مبتلا به وسواس، زمینه قوی ای برای ابتلا به انواع اختلال های دیگر همانند اختلال شخصیت را نیز دارند. آن ها اغلب دچار یک بیماری روانی دیگر نیز هستند.

این وسواس اغلب با سندروم دیگری به نام تورت (Tourette) همراه است. سندروم تورت اختلالی نورولوژیک یا عصبی است که با حرکات یا صداهای تکراری، کلیشه ای و غیرارادی که به نامِ تیک ها شناخته می شود، همراه است.

تیک داشتن را احتمالا خیلی از ما تجربه کرده ایم، و یا همه ما با افرادی در زندگی مواجه شده ایم که این رفتار را به دلیل وسواس فکری-عملی انجام می داده اند؛ مانندِ بالا انداختن شانه، چشمک زدن، تکان دادن سر و گردن، بالا کشیدن بینی، لمسِ بخشی از بدن و یا حتی تیک های صوتی. سندروم تورت به همین دلیل درباره افرادی که دچار وسواس فکری هستند مورد بررسی قرار می گیرد.

اختلال های روانی دیگری که در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری دیده می شود:

• اختلال اضطراب
• اختلال افسردگی
• دوقطبی بودن
• بیش فعالی
• اختلال در خوردن
• اختلال بدریخت انگاری
• اختلال موکَنی و پوست کَنی
• اختلالِ رفتار تکراری

دلایل به وجودآورنده اختلال وسواس فکری

عوامل رفتاری و شناختی:برخی از افراد ممکن است در پی تجربه ترس، دوری یا استرس مثلا شروع کار جدید، پایان یک رابطه یا آغاز یک شغل جدید، وسواس را تجربه کنند که علل رفتاری دارد. در علل شناختی افکار مزاحم نقش بسیار پر رنگی دارند.

عوامل ژنتیکی:اگر افراد یک خانواده به وسواس فکری مبتلا باشند، احتمال اینکه دیگر اعضاء نیز دچار وسواس شوند بسیار زیاد است. تا 50 درصد این احتمال وجود دارد.

مشکلات خودایمنی:بیماری های خودایمنی که در کودکان وجود دارد، منجر می شود بسیاری شان از همان زمان به وسواس فکری دچار شوند. ابتلا به آنفولانزای H1N1 یکی از این بیماری هاست.

اعصاب مغز:محققان دریافته اند که برخی از قسمت های مغز افرادِ دچار به وسواس فکری با افراد معمولی متفاوت است. هرچند دقیقا مشخص نشده که چه ارتباطی میان این تفاوت و وسواس وجود دارد.

مسائل خانوادگی، محیطی و تربیتی:پزشکان بر این باورند که 50 درصد از وسواس هایی که مردم تجربه می کنند در سن جوانی و یا قبل تر از آن، از آن در دوارن کودکی به وجود می آیند. مثلا تحقیر کودک، ناامنی و منع های بیش از اندازه دلایل روشنی برای ایجاد استرس فکری در کودکان و نوجوانان هستند.

راهکارهای درمان وسواس فکری

درمان وسواس فکری عملی چند مرحله دارد:

• در مرحله اول فرد مبتلا باید خود به درمانش کمک کند. اگر فرد درکنار وسواس فکر دچار اضطراب نیز میباشد میبایست ابتدا راه حل برای درمان اضطراب پیدا کند، همچنین ورزش، تلاش برای دور کردنِ افکار مزاحم، مشغول نگه داشتنِ خود به انجام کارهای دیگر و گذاشتنِ زمانِ لازم برای حل وسواس، بخشی از این خودیاری است.
• در مرحله دوم وقتی فرد نتواند به تنهایی از پس مشکل برآید، نیاز به «جلسات روان درمانی» پیدا می کند. این جلسات می تواند از 6 الی 7 جلسه و حتی چندماه و چندسال طول بکشد. زمان روان درمانی، به عواملی همچون شیوه ابتلا به وسواس، مدت زمان ابتلا و نحوه مواجهه با آن برمی گردد.
• در مرحله سوم، دارودرمانی به میان می آید. این روش در بیش تر مبتلایان به وسواس فکری جواب می دهد و کمک می کند سریع تر بتوانند وسواس شان را کنترل کنند.

درمان آنلاین وسواس فکری

درمان وسواس فکری بدون کمک گرفتن از مشاوران و روان کاوان امکان پذیر نیست. استفاده از خدمات مشاوره آنلاین روانشناسی، در دسترس ترین و سریع ترین کمک به درمان این اختلال است.

پلتفرم سایت مشاوره آنلاین سیمیاروم، با بهترین متخصص روان شناس برتر و باسابقه، در درمان وسواس فکری در کنار شماست.