تفسیر نقاشی کودکان در روانشناسی و مفهوم طرح های مختلف
نقاشی کشیدن برای کودکان فرآیندی طبیعی بوده که همراه با لذت انجام می شود. این نقاشی ها به منظور بیان احساسات کودکان انجام می شوند زیرا آن ها قادر به بیان احساسات مختلف خود از طریق صحبت کردن نیستند. آن ها ترس ها، شادی ها ، رویا ها، امید ها و کابوس های خود را با نقاشی کشیدن بیان می کنند و همچنین دیدگاه خود نسبت به جهان پیرامون شان را به این طریق به شما نشان می دهند.
نقاشی یک راه برقراری ارتباط است و آثار هنری کودکان نمایانگر شخصیت آن ها است، به طوری که با بررسی آن ها خواهید توانست اطلاعات دقیقی در مورد کودک خردسال خود به دست آورید.
همه والدین خاستار یافتن معانی مختلفی از نقاشی های فرزند خود هستند و گاهی اوقات نقاشی ها، فقط نقاشی هستند، بدون هیچ گونه معنی خاصی اما گاهی اوقات نقاشی کودکان دارای معانی مختلف و عمیق تری درباره شخصیت کودکان است.
بنابراین، لازم نیست که نقاشی کودک خود را بیش از حد بررسی کنید تا معنی خاصی از آن دریافت کنید، تنها کافیست که به کودک خود فرصت دهید تا منظور خود را از نقاشی که کشیده بیان کند. پرسیدن سوالاتی نظیر اینکه آدم های درون نقاشی در حال انجام چه کاری هستند، می تواند به شما در کشف اطلاعات لازم از نقاشی فرزند خود کمک فراوانی کند.
مراحل ترسیم
نقاشی کردن کودکان دارای سه مرحله است :خط خطی کردن، نقاشی ساده و طراحی کردن
1. خط خطی کردن (2-4 سال)
در این مرحله هیچ واقع گرایی در تصاویر وجود ندارد. شاید به نظر برسد که چیز خاصی در تصویر وجود ندارد اما گاهی اوقات کودکان در نقاشی های خود "واقع گرایی مستحکم" ایجاد می کنند و این بدان معناست که ممکن است کودک با خط خطی های خود تصویری شبیه ماشین و یا خانه کشیده باشد.
2. نقاشی ساده (4 تا 7 سال)
در این مرحله کودکان سعی می کنند تصاویری که با چشم خود مشاهده می کنند را بر روی کاغذ پیاده کنند. آن ها ممکن است ساده ترین چیزها مانند چهره ، اتوموبیل ، کامیون ، درخت و خانه را ترسیم کنند و معمولا هیچ جزئیات واقعی از این نقاشی ها در دست نیست و در پایان مرحله، آن ها شروع به اضافه کردن موارد خاصی به نقاشی های خود می کنند، مانند گل هایی در جلوی منزل و یا لباس هایی آویزان شده بر روی طناب و غیره .
3. طراحی کردن ( بالای 7 سال)
در این مرحله شواهدی از طرح های پیشرفته وجود خواهد داشت . به عنوان مثال نقاشی یک اقیانوس که ممکن است شامل آبشار ها، ستاره های دریایی، توپ ساحلی، افرادی که لباس غواصی به تن دارند و غیره باشد . نقاشی چهره های انسان دارای جزئیات بیشتری خواهد بود و عمق و واقع گرایی بیشتری در نقاشی کودک وجود خواهد داشت.
جنسیت کودک و انتخاب رنگ
با کمال تعجب تفاوت هایی در تفسیر نقاشی های دختر بچه ها و پسر بچه ها وجود دارد . دختران علاقه مند به کشیدن تصاویری از قبیل گل و قلب هستند، در حالی که پسر ها علاقه مند به کشیدن جعبه ها و خطوط پیچیده و با زاویه هستند و به طور کلی، جنسیت کودکان، تاثیر زیادی در تمایلات آن ها در نقاشی هایشان دارد و علاوه بر این، محققان بر این باورند که دختران در مقایسه با پسران تمایل به استفاده از رنگ های بیشتری در نقاشی های خود دارند . دختران علاقه مند به استفاده از رنگ های گرم تر ( مانند صورتی ) و پسران علاقه مند به استفاده از رنگ های سرد تر (مانند آبی) هستند .
در تفسیر نقاشی های کودکان، انتخاب رنگ نیز مورد توجه قرار می گیرد:
- رنگ سیاه و بنفش حاکی از تسلط است و مورد علاقه کودکانی که خواستار داشتن تسلط بیشتر هستند می باشند.
- رنگ آبی مورد علاقه کودکانی است از روحیه اجتماعی تری برخوردارند و از بودن در جمع دیگران لذت می برند.
- قرمز رنگ هیجان است و بیشتر مورد علاقه کودکانی است که نمی خواهند چیزی را از دست بدهند و این رنگ همچنین از محبوبیت بالایی در میان کودکان برخوردار است.
- رنگ صورتی، نیاز به عشق و قدردانی را نشان می دهد و معمولا مورد علاقه دختران است.
- سبز، مورد علاقه کسانی است که متفاوت ، هنرمند و باهوش هستند.
- رنگ زرد نیز نشان دهنده هوش سرشار است.
موقعیت ترسیم در صفحه
- سمت چپ تصویر معمولا با گذشته و پرورش همراه است و این قسمت همچنین مرتبط به مادران نیز است .
- سمت راست تصویر علاقه به آینده و برقراری ارتباط را در کودک نشان می دهد که این بخش تصویر مرتبط به پدران است.
- کودکانی که در مرکز صفحه نقاشی می کشند، از شخصیت متعادل و با اعتماد به نفسی برخور دارند، در حالی که کودکانی که در گوشه های تصویر نقاشی می کشند، ممکن است احساس عدم امنیت و منزوی بودن کنند و از اعتماد به نفس کمتری برخوردار باشند .
معانی اشکال مختلف ترسیم شده توسط کودک
وجود یک خورشید در مرکز صفحه با یک لبخند نشان دهنده کودکی مرتب، خوشحال و راضی است.
چنانچه عنوان شده است کودکان معمولا در نقاشی های خود اعضای خانواده شان را نزدیک به هم ترسیم می کنند و معمولا شخصی را در کنار خود ترسیم می کنند که از علاقه بیشتری به او برخوردارند.
هرچه نقاشی کودک دارای جزئیات بیشتری باشد، نشان دهنده شناخت بهتر او از محیط پیرامون خود است . کودکان جزئیات امور را مشاهده و تفسیر می کنند و تفاوت های ظاهری افراد را درک می کنند.
اگر کودک در نقاشی ، خود را به تنهایی به تصویر کشیده باشد، نشان دهنده آن است که احساس تنهایی می کند.
کودکانی که به تازگی ضرر و زیان جانی و مالی تجربه کرده اند ( برای مثال یکی از اعضای خانواده و یا پرنده خانگی خود را از دست داده اند)، معمولا در نقاشی های خود زمین را شکاف دار ترسیم می کنند.
نقاشی ابر و باران نشان دهنده آن است که کودک دارای احساس اضطراب و نگرانی است؛ به ویژه اگر خود را به تنهایی در زیر ابر نقاشی کرده باشد.
معمولا همه کودکان درنقاشی های خود خانه را ترسیم می کنند که کشیدن پنجره های متعدد برای خانه مورد نظر نشان دهنده آن است که کودک خواهان آگاهی دادن به مردم در رابطه با اتفاقاتی که در منزل رخ می دهد است و کشیدن درهای باز برای منزل نشان دهنده استقبال کودک از مهمان است و همچنین کشیدن قسمتی برای پیاده روی نشان دهنده تمایل کودک به تمایلات اجتماعی است.
کودکی که افراد و به ویژه اعضای خانواده خود را در نقاشی هایش عصبانی ترسیم می کند ، احتمالا دچار آسیب های عاطفی شده است و همچنین این امر می تواند به معنی قرار گیری کودک در معرض فیلم ها و بازی های خشونت آمیز نیز باشد اما با این وجود، اگر فرزندتان به طور مدام افراد را در نقاشی های خود به صورت عصبانی ترسیم می کند، بهتر است به یک روانشناس مراجعه کرده و از او در این زمینه راهنمایی بخواهید.
سایر شاخص های نشان دهنده مشکلات عاطفی در کودکان شامل ترسیم افراد بسیار بزرگ تر از اشکال دیگر موجود در نقاشی ها است و کشیدن اشکال با خطوط ناقص و نا متقاطع نشان دهنده عدم اعتماد به نفس و یا عدم وجود احساس امنیت در کودک است که این کودکان نیازمند تشویق بیشتر در فعالیت های روزمره خود هستند . در صورتی که این نقاشی ها تا مدت ها ادامه پیدا کند، بهتر است سلامتی روحی کودک توسط روانشناس ارزیابی شود.
نقاشی کودکان، نشان دهنده چه احساساتی از آن ها است؟
بسیاری از احساسات را می توانید از نقاشی های کودک خود تفسیر کنید اما بهتر است تا زمانی که فرزندتان شروع به توضیح دادن دیدگاه خود از نقاشی که کشیده نکرده، نقاشی های او را بیش از اندازه مورد بررسی قرار ندهید اما با این وجود نکاتی در این بخش از نمناک وجود دارد که محققان در رابطه با نقاشی کودکان دریافته اند:
- کشیدن نقاشی به صورت دقیق میتواند نشان دهنده احساس نیاز کودک به تلاش مستمر و زیاد باشد.
- کشیدن اشکال مختلف با فاصله های اندک در کنار هم نشان دهنده استرس، عصبانیت و احساسات شدید است.
- کیفیت خطوط نیز می تواند مورد توجه قرار گیرد که خطوط ترسیم شده با رنگ های روشن، تند و تیز و شکسته نشان دهنده کودکی مردد و نا آرام است و در مقابل خطوط مداوم و جسورانه نشان دهنده احساس امنیت و اعتماد به نفس در کودک است.
- اندازه تصاویر نقاشی شده نیز دارای معانی متفاوتی است که عدم نقاشی دست ها در نقاشی ها نشانگر ترسو بودن است و اغراق در اندازه دست ها نیز به عنوان نمادی از تعاملات تهاجمی نشان داده می شود و کشیدن پاها در اندازه های کوچک، نشان دهنده عدم احساس امنیت در کودک است.
کودک تحریک شده:اندام های بزرگ، بدون گردن و عدم تقارن اندام ها.
کودک مضطرب:ابر، باران، پرنده، چهره هایی بدون چشم.
کودک خجالتی :افراد دارای قد کوتاه، بدون بینی و یا دهان ، جثه های ریز و بازوهای چسبیده به تنه بدن.
کودک عصبانی :دست ها و دندان های بزرگ، بازوهای بلند، چشم های متقاطع.
کودک ناامن :چهره هیولا، سرها کوچک، بدون دست، عدم تقارن صورت.
نحوه تشویق کودکان به نقاشی کردن
یادگیری تفسیر و رمز گشایی نقاشی های کودکان می تواند برای شما به عنوان والدین بسیار مفید باشد. با این حال سعی کنید این فعالیت خلاقانه کودک خود را تشویق کنید.
تجربیات هنری به کودکان در حفظ استقلالشان کمک می کند و این فرصت را به آن ها می دهد تا ایده های خود را بر روی کاغذ پیاده کنند و علاوه بر این کودکان با نقاشی کردن قادر به بیان تخیل خود هستند و این امر برای آن ها بسیار مفید است.
در این بخش به ارائه راهکار هایی برای تشویق کودکان به نقاشی کردن خواهیم پرداخت:
بخشی از زمان تفریح کودک خود را به نقاشی کردن اختصاص دهید :
با تامین وسایل مورد نیاز برای نقاشی کردن مانند مداد رنگی و دفتر نقاشی قادر به تشویق کودک خود به نقاشی کردن خواهید بود و همچنین می توانید در انجام این کار او را همراهی کنید.
از ارائه دستور العمل به کودک خود برای کشیدن نقاشی خودداری کنید:
به کودک خود اجازه دهید خلاقیت خود را به گونه ای که علاقه مند است بر روی کاغذ پیاده کند که این امر به تقویت اعتماد به نفس و شایستگی کودکتان کمک خواهد کرد.
به فرآیند توجه کنید نه به نتیجه کار:
به جای اینکه از موفقیت فرزند خود تعریف کنید، در روند کشیدن نقاشی به او کمک کنید و به او کمک کنید تا اشکال پیچیده تری ترسیم کند و یا رنگ های مناسب تری برای رنگ کردن انتخاب کند.
برای بیان احساسات کودکتان، او را به نقاشی کردن ترغیب کنید:
برای مثال اگر کودکتان عصبانی است، با کشیدن تصویری عصبانی به او کمک کنید تا احساسات خود را با نقاشی کردن ابراز کند.
هنر فرزند خود را به نمایش بگذارید:
به این ترتیب به او خواهید فهماند که کار او برای شما از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است.
